انواع نیاز سنجی آموزشی
نیازسنجی آموزشی یکی از اجزای فرآیند آموزش است که به دلیل تاثیر گذاری بسیار زیاد و گستردگی اهمیت آن همیشه حائز اهمیت میباشد، آشنایی با روش های مختلف نیاز سنجی و اصول و تکنیک یک فرآیند و برنامه آموزش موفق بر بستر یک فرآیند نیازسنجی آموزشی مناسب شکل خواهد گرفت که در مسیر شکل گیری خود هدفی جز تحقق اهداف یک نجموعه و ارتقای سطح توانایی یک فرد را نخواهد داشت. در همین مسیر انواعی از ساختار های نیاز سنجی آموزشی به شرح زیر در نظر میباشد:
- نیاز سنجی بر اساس شغل
- نیاز سنجی بر محور فرد
- نیاز سنجی بر اساس مقاطع تحصیلی
- نیاز سنجی بر اساس اهداف سازمانی
- نیاز سنجی بر اساس ضعف
بر اساس مواردی که در بالا در خصوص انواع نیاز سنجی آموزشی طرح گردیده است میتوان با توجه و در نظر گرفتن اهداف آموزش نسبت به کار گیری یکی از انواع شیوه های نیازسنجی آموزشی با روایی و اعتبار بالا اقدام نمود. در مواردی که هدف از آموزش ارتقا و غنی سازی شغلی میباشد، بسیار حائز اهمیت خواهد بود که از پرسشنامه های مرتبط با نیازسنجی آموزشی بر اساس شغل بهره گرفته شود و به موازات ارتقا و توسعه همکاران یکی از عواملی است که در خصوص بهبود عملکرد و توسعه مهارت ها با هدف افزایش بهره وری و تعامل سازنده بسیار اثر بخش خواهد بود که در همین راستا بهره گیری از نیازسنجی با محوریت فردی کاملا معتبر و نتیجه ای سازنده خواهد داشت. با شرح توضیح داده شده باید در نظر داشت که گاها آموزش و نیاز سنجی آموزشی میبایست در مسیری مشخص و تقویم شده که هدفی خاص را در پی خواهد داشت شکل میگیرد که مثالی چون مقاطع تحصیلی و دوره های آموزشی آکادمیک را که بر اساس نیازسنجی های تحصیلی شکل میگیرد در پی خواهد داشت.
ارزش دوره های آموزشی که بر اساس نیازسنجی شکل گرفته بر محور اهداف سازمان میباشد ، همیشه از میزان اثر بخشی بالاتر و ایجاد انگیزه ماندگار در نیرو های کار یک سازمان خواهد بود. در آخرین تحلیل از انواع شیوه های نیازسنجی ، مواردی که بر اساس ضعف ها و یا خطا های کاری نمایان میشود ، مورد توجه قرار میگیرد.به همین سبب عرضه و ارایه پرسشنامه هایی که فرصت میدهد نیروی کار امکان انتقال و ارائه مشکلات و ضعف های تجربه شده در زمان عملیات را داشته باشد از سطح ارزش گذاری بالایی برای تحلیلل و حصول نتایج ملموس در تقویم آموزشی خواهد داشت.
روش های نیاز سنجی آموزشی در سازمان ها و موسسات آموزشی:
ارزیابی نیازهای آموزشی یک سیکل سیستماتیک است که برای شناسایی شکاف‌ها میان وضعیت فعلی و نتایج آموزشی مطلوب استفاده میشود. این ارزیابی در طراحی برنامه‌های آموزشی مؤثر کمک می‌کند. روش هایی مختلف برای انجام ارزیابی نیازهای آموزشی وجود دارد که عبارتند از:
نظرسنجی‌ها و پرسشنامه‌ها
این نظرسنجی‌ها می‌توانند به سازمان ها و موسسات آموزشی، کارکنان یا ذینفعان ارسال شوند تا اطلاعاتی در مورد شکاف‌های موجود در دانش یا مهارت‌ها جمع‌آوری کنند.که از محاسن آن توزیع آسان در گروه‌های بزرگ در قالب کیفی و کمی میباشند و از معایب آن پاسخ‌ها میتواند مغرضانه با داده‌های معنادار باشد.
مقابله‌ها (مصاحبه‌ها)
مصاحبه‌ها می‌توانند با افراد یا گروه‌ها مانند همکاران، اساتید یا مدیران انجام شوند. سوالات گسترده اجازه می‌دهند تا نیازهای آموزشی واقعی به‌طور عمیق‌تری مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.این شیوه داده‌های کیفی ارائه داده و به درک دیدگاه فردی و حل مشکلات خاص کمک می‌کند ولی بسیار زمان‌بر و منابع‌بر است و بهمین سبب ممکن است نتایج نمایانگر نیازهای گروه بزرگ‌ترو یا سیستمی تر نباشد.
گروه‌های متمرکز
گروهی کوچک از افراد گرد هم می‌آیند تا در یک محیط مشخص نیازهای آموزشی خود را مورد بحثو کلام قرار دهند.افراد و تسهیل‌کنندگان سوالات را مطرح کرده و بحث را برای استخراج نیازها و شکاف‌های نیازمند به یادگیری هدایت می‌کنند. این مدل داده‌های غنی و کیفی فراهم می‌کند و تعامل بین افراد ممکن است به کشف بینش‌های جدید رسیده ولی نتایج ممکن است قابل تعمیم نباشد و سینرجی گروهی میتواند بر نتایج تأثیر بگذارد.
مشاهده
مالکان این فرآیند می‌توانند محیط یادگیری و رفتارها را برای شناسایی مناطقی که همکاران یا کارکنان با مشکل مواجه هستند، مشاهده کنند. این روش کمک می‌کند تا داده‌های واقعی از نحوه آموزش یا کار جمع‌آوری شود. به همین دلیل میتواند مسائل پنهان یا ناآگاهانه را آشکار کند، مانند مشکلات در مشارکت یا انگیزه و یا ممکن است تحت تأثیر تعصب مجریان قرار گیرد و فرآیند زمان‌برداشته باشد.
بررسی اسناد
بررسی اسناد موجود ، ارزیابی‌ها و ارزیابی‌های عملکرد میتواند به شناسایی نیازهای آموزشی کمک کند. جایی که شکاف‌ها ممکن است وجود داشته باشد را نشان میدهد در این مسیر امکان تحلیل چارچوب آموزشی موجود و شناسایی نقاط قابل بهبود بوده ولی ممکن است نیازهای فعلی یا مسائل جاری که در فرآیندهای روزانه آموزش یا آموزش حین خدمت به وجود می‌آید را پوشش ندهد.
ارزیابی‌ها و آزمون‌های مهارتی
شامل ارزیابی مهارت‌های همکاران یا کارکنان از طریق آزمون‌ها، یا تمرین‌های عملی برای شناسایی شکاف‌های موجود در یادگیری است که داده‌های عینی و قابل اندازه‌گیری در مورد دانش و مهارت‌های یادگیرندگان فراهم می‌کند ولی ممکن است تمام جنبه‌های نیازهای یادگیری، به صورت خاص عوامل غیرشناختی مثل انگیزه یا مشارکت را پوشش ندهد.
تحلیل نیازها در کارگاه‌های آموزشی
سازماندهی کارگاه‌ها یا جلسات متمرکز به منظور بررسی مشکلات خاص آموزشی است. بحث‌ها یا فعالیت‌ها در این محیط‌ها به شناسایی مهارت‌ها و دانشی که برای توسعه آینده لازم است کمک می‌کنند که از بازخورد مستقیم و تعامل عملی با شرکت‌کنندگان هویت میگیرد ولی ممکن است تنها نیازهای کسانی که در کارگاه شرکت می‌کنند را منعکس کند و نماینده گروه بزرگ‌تری نباشد.
ورود بزرگان و ذینفعان
تعامل با ذینفعانی و یا کارفرمایان یا افراد حرفه‌ای‌ها میتواند دیدگاه‌های ارزشمندی در مورد نیازهای آموزشی ارائه دهد. دیدگاه‌های آنها به‌ویژه برای شناسایی هم‌راستایی با نیازهای جامعه یا نیروی کار کاربردی میباشدکه تضمین می‌کند که برنامه‌های آموزشی با نیازهای دنیای واقعی هم‌راستا باشند ولی ممکن است نظرات متناقض وجود داشته باشد که نیاز به تحلیل و تلفیق دقیق بازخوردها دارد.
تحلیل الگو های پیش بینی و نیاز های آینده
بررسی روندهای اجتماعی، بازار کار یا پیشرفت‌های فناوری برای پیش‌بینی نیازهای آموزشی آینده یک آیتم موثر میباشد. این شامل تحلیل داده‌های خارجی برای درک اینکه آموزش باید به کجا برود خواهد بود که بهبود برنامه‌های آموزشی و تطبیق آنها با تقاضاهای آینده را کمک می‌کند ولی پیش‌بینی‌ها ممکن است همیشه دقیق نباشند و نیازهای فعلی را نادیده بگیرند.
پژوهش مشارکتی
یادگیرندگان، به‌طور مشترک نیازهای آموزشی را تعریف کرده، مداخلات را برنامه‌ریزی کرده و نتایج را ارزیابی می‌کنند. این روش از مشارکت فعال تمام افرادی که تحت تأثیر فرآیند آموزشی قرار دارند، حمایت می‌کند.
باعث توانمندسازی میشود زیرا همه ذینفعان در فرآیند تصمیم‌گیری مشارکت دارند ولی زمان و تلاش زیادی از شرکت‌کنندگان می‌طلبد و ممکن است در مقیاس‌های بزرگ دشوار باشد.
16 نکات مهم در انجام نیاز سنجی برای موفقیت دوره های آموزشی
16 نکات مهم در انجام نیاز سنجی برای موفقیت دوره های آموزشی که در تحلیل انواع نیاز سنجی آموزشی و تاثیر آن بر فرایند یادگیری موثر میباشد:
- تعیین اهداف مشخص : هدف از آموزش را مشخص کنید و مهارت‌ها یا دانش‌هایی که شرکت‌کنندگان باید کسب کنند را تعیین نمایید.
- شناخت جامعه هدف: مشخص کنید که چه کسانی در دوره آموزشی شرکت خواهند کرد، سطح مهارت‌های فعلی آنها و ترجیحات یادگیری آنها را بررسی کنید.
- تحلیل فرهنگ و اهداف سازمان: نیازهای آموزشی را با اهداف کلی سازمان یا موسسه تطبیق دهید.
- بررسی الزامات شغل: مهارت‌ها، وظایف ص مورد نیاز برای نقش‌های شغلی که دوره آموزشی به آنها هدف‌گذاری شده را مورد بررسی قرار دهیم
- بررسی برنامه‌های آموزشی کنونی: اثربخشی برنامه‌های آموزشی قبلی را ارزیابی کرده و شکاف‌ها یا نواحی نیازمند بهبود را بررسی بفرمایید
- بررسی نظر گرفتن روش‌های آموزشی: مؤثرترین روش‌های آموزشی در قالب حضوری، آنلاین، ترکیبی) را بر اساس ترجیحات شرکت‌کنندگان و عوامل لجستیکی میبایست تعیین گردد.
- ارزیابی منابع و امکانات موجود: منابع موجود مانند فضا، بودجه، مواد، فناوری و مربیان را برای بررسی امکان‌پذیری گزینه‌های مختلف آموزشی میبایست ارزیابی کرد.
- در نظر گرفتن محدودیت‌های زمانی: اطمینان حاصل گردد که برنامه آموزشی در محدوده زمانی که برای شرکت‌کنندگان یا سازمان محدود است، قابل اجرا باشد.
- بررسی داده‌های عملیاتی: معیارهای عملکردی، مانند گزارش‌های بهره‌وری یا ارزیابی‌های عملکرد، را تجزیه و تحلیل کرده و روندهای نیازمند توجه را شناسایی کنید.
- ارزیابی سبک‌های یادگیرنده در مجموعه: سبک‌های مختلف یادگیری تصویری، شنیداری، حرکتی را در نظر بگیرید تا برنامه آموزشی برای تمام شرکت‌کنندگان جذاب و مؤثر باشد.
- بررسی فضای کاری : محیط کاری و چالش‌های فرهنگ سازمانی که ممکن است بر موفقیت برنامه آموزشی و توانایی شرکت‌کنندگان در اعمال آنچه یاد گرفته‌اند در نظر بگیرید.
- در نظر گرفتن روندهای پیشرفت بازار: از روندها یا بهترین شیوه‌های صنعتی و بازار روز مطلع باشید که میتواند نیاز به موضوعات خاص آموزشی را تحت تأثیر قرار دهد.
- رعایت الزامات قوانین و ضوابط: اطمینان حاصل کنید که برنامه آموزشی با الزامات قانونی یا مقرراتی مرتبط با صنعت یا حوزه خاص منطبق است.
- بررسی بازخورد دوره های قبلی: بازخورد دوره‌های آموزشی گذشته را جمع‌آوری کرده و نواحی بهبود و موضوعات نیازمند توسعه را مورد بررسی قرار داده شود.
- بررسی ابزارهای آموزشی: بررسی کنید که آیا شرکت‌کنندگان به فناوری‌های مورد نیاز (مثل نرم‌افزار، سخت‌افزار) برای مشارکت موفق در دوره آموزشی دسترسی دارند ؟
- برنامه‌ریزی پشتیبانی پس از آموزش: بررسی کنید که چگونه یادگیری بعد از دوره آموزشی تقویت خواهد شد با یادآوری مجدد و یا دوره های کارگاهی و یا تقویت آموزش حین خدمت.
بدون دیدگاه